Στα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της Σικίνου

Γράφει η Γεωργία Κοτσιάκου

Φωτογραφίες: Κώστας Θωμαΐδης – Γεωργία Κοτσιάκου

Ανάμεσα στην Ίο και τη Φολέγανδρο στις Νότιες Κυκλάδες αναδύεται δειλά-δειλά η ορεινή ράχη της Σικίνου με την ψηλότερη κορυφή της στα 533 μ.

Η Χώρα

Η χώρα της Σικίνου με τους δυο παραδοσιακούς συνοικισμούς, το Κάστρο και το Χωριό, προβάλλει στη βόρεια απόκρημνη πλευρά του νησιού. Το πιο χαμηλό και στενό σημείο που το διασχίζει ο κεντρικός δρόμος και χωρίζει το Κάστρο από το Χωριό ονομάζεται Σελλάδι.

Στο σημείο αυτό δεσπόζει σαν φωτοστέφανο και το επιβλητικό κτήριο του παλαιού Σχολείου.

Το Κάστρο

Στο κάστρο κινείται η ζωή των κατοίκων με τα καφενεδάκια, το φούρνο, το μπακάλικο, τα ταβερνάκια, τα διακριτικά μπαράκια και κάποια τουριστικά μαγαζάκια που ανοίγουν το καλοκαίρι. Οι σμιλευμένες με μαστοριά πέτρες ακτινοβολούν μέσα στο φως. Οι πέτρες που ανθίζουν γιατί έχουν βαθιά ριζώσει στον τόπο που γεννήθηκαν και κοσμούν. Κάθε πέτρα είναι τοποθετημένη στη σωστή θέση μέσα στο φως, μέσα στη φαινομενική αταξία των άσπρων σαν πετρωμένα κύματα σπιτιών.

Θα ήταν «ύβρις» να «ξεριζωθούν» αυτές οι πέτρες ακολουθώντας το ρεύμα του «εκσυγχρονισμού». Αυτό που θαυμάζεις στη χώρα της Σικίνου είναι μια αρμονική αναλογία που επικρατεί ανάμεσα στον άνθρωπο και το χώρο. Ίσως μονάχα στα νησιά που μπορούν να περπατηθούν σε μια μέρα μπορείς ν’ αντικρίσεις αυτή την αρμονία στη διάσταση του ανθρώπου και του τοπίου.

Η πλατεία

Η πλατεία με τα ευπρεπώς επιμελημένα κτήρια γύρω της, μεταξύ των οποίων και το Δημαρχείο, αλλά και το ερειπωμένο αρχοντικό με τις γλυπτές αναπαραστάσεις στην παραστάδα του, μάρτυρας μιας άλλης εποχής, ο επιβλητικός ναός του Τιμίου Σταυρού με την εικόνα της Παντάνασσας, της πολιούχου του νησιού, υποβάλλουν και επιβάλλουν το σεβασμό. Γίνεσαι ακούσιος προσκυνητής ενός πολιτισμού που φαντάζει «εξωκοσμικός» μέσα σε ένα μη κοσμικό αλλά κόσμιο περιβάλλον. Αντίθετα με την εικόνα που παρουσιάζουν οι περισσότερες πλατείες, εδώ δεν υπάρχουν τα «στέκια καταναλωτικής ψυχαγωγίας». Οι ντόπιοι όμως ξέρουν να τιμούν και να ζωντανεύουν αυτό τον ιερό χώρο με τις γιορτές και τα πανηγύρια τους. Το Δεκαπενταύγουστο σε αυτή την πλατεία γίνεται ένα από τα πιο αυθεντικά και παραδοσιακά πανηγύρια με το βιολί του παπά.

Στις ανηφοριές και κατηφοριές, στις ασβεστωμένες αυλές, στις εκκλησιές, στις ευωδιές των βασιλικών, στα χαμόγελα των ανθρώπων στ’ ανοίγματα προς τη θάλασσα, στους Μύλους που ορθώνονται αναλλοίωτοι, αισθάνεσαι μια έντονη φυσική ευεξία και θέλεις να μείνεις εδώ…

Το Χωριό

Απέναντι στο Κάστρο βρίσκεται ο αυθεντικός παραδοσιακός οικισμός συναρμοσμένος με τα χρώματα της γης και του φωτός! Τα περισσότερα σπίτια έχουν πωληθεί σε ξένους και έχουν αναπαλαιωθεί διατηρώντας τη φυσιογνωμία τους. Λιγοστοί ντόπιοι κατοικούν ακόμη εδώ αναπολώντας την εποχή της αυτάρκειας και της ακμής. Τα χορταριασμένα αλώνια, τα υπόγεια, τα κελάρια, οι ανεμόμυλοι, και οι γκρεμισμένες μάντρες των σπιτιών αντιστέκονται στην παράφορη φθορά των καιρών!

ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ

Τα μονοπάτια της Σικίνου που ζωντανεύουν ιστορικές πτυχές της ζωής πολλών γενεών έχουν επιμελώς χαρτογραφηθεί και σηματοδοτηθεί από την Ελληνική Εταιρία Πολιτισμού και Περιβάλλοντος και έχουν χαρακτηριστεί ως «Μονοπάτια Πολιτισμού».

Αυτά τα ιστορικά μονοπάτια της Σικίνου ο Φυσιολατρικός Όμιλος Πειραιώς προωθώντας τον εθελοντισμό και τη φυσιολατρία επέλεξε να περπατήσει και να καθαρίσει συμβάλλοντας στη συντήρησή τους. Στην πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος στο πρόγραμμα: «Εθελοντικός καθαρισμός και συντήρηση των μονοπατιών της Σικίνου», ανταποκρίθηκαν 24 μέλη-φίλοι του Φ.Ο.Π. Το Πρόγραμμα οργανώθηκε με τη συνεργασία του Δήμου Σικίνου και εκτελέστηκε με επιτυχία χάρη στο ενδιαφέρον, τον ενθουσιασμό, τη συνεργασία και τη συνέπεια των μελών της ομάδας που συμμετείχε σ’ αυτό.

ΤΟ ΑΥΛΑΚΙ

Ένα μονοπάτι-σκάλα, κτισμένο με πέτρα αρκετά φαρδύ οδηγεί στον ορμίσκο με τα καταγάλανα νερά. Το Αυλάκι, υπήρξε το πρώτο «λιμάνι» στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού που είναι δυσπρόσιτη από τη θάλασσα. Η διαδρομή προκαλεί θαυμασμό και δέος όταν φτάσεις εκεί στο θείο όραμα των νησιών! Κατάλευκα από τη διαρκή πάλη με τ’ αφρώδη κύματα τα βράχια με τα άγρια μαστιχόδεντρα να περιζώνουν το εκκλησάκι του Αγ. Ελευθερίου, προστάτη-φύλακα.

Ξεκινώντας από το χωματόδρομο δίπλα στο νέο Σχολείο, κατηφορίζουμε ακολουθώντας τη διαδρομή 5. Αριστερά μας βλέπουμε την ταμπελίτσα: « ΑΓ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ». Στρίβουμε κατεβαίνουμε τα σκαλοπάτια. Μια πηγή στη μέση περίπου της πλαγιάς, το νερό του Χριστού, αναζωογονεί τη γη που πρασινίζει ακόμη και το καλοκαίρι. Στα μέσα της πλαγιάς καθώς κατεβαίνουμε, ένα άλλο μονοπάτι συνεχίζει αριστερά. Αυτό το τοπίο είναι εμποτισμένο με μύθους στους οποίους πρωταγωνιστούν Νεράϊδες και άλλα εξωτικά που τροφοδοτούν τις λαϊκές αφηγήσεις του νησιού.

Στα τελευταία χρόνια στη νότια πλευρά του νησιού, την αποκαλούμενη Αλοπρόνοια, πρόνοια της θάλασσας, αναπτύχθηκε ένας παραθαλάσσιος οικισμός και εδώ διαμορφώθηκε το σημερινό λιμάνι του νησιού.

Μονοπάτι 1 & 2
Χωριό-Σταματινή-Επισκοπή-Πηγάδι Μάναλη- Αγ. Παντελεήμων -Αλοπρόνοια
12,9 χλμ./4 ώρες 30΄

Στο μονοπάτι 2 μέχρι τον Αγ Παντελεήμονα ακολουθείται κοινή διαδρομή με το 1. Το 2 μετά τον Αγ. Παντελεήμονα οδηγεί στο χωριό
14,3 χλμ./5 ώρες

Το μονοπάτι 1 & 2 ξεκινάει μέσα από το χωριό και φέρει καλή σήμανση. Αφήνοντας πίσω μας το κατοικημένο τμήμα του χωριού και τα χαλάσματα, φθάνουμε στο λόφο με το εκκλησάκι.

Μετά το εκκλησάκι το μονοπάτι δεν είναι ορατό, αλλά πρέπει να στρίψουμε λίγο δεξιά για να το συναντήσουμε ξανά. Αν συνεχίσουμε ευθεία την ανηφόρα φθάνουμε στη κορυφή Πόστα του Τρούλου (553μ.). Εκεί υπάρχει και πηγάδι με πόσιμο νερό. Καθώς κατηφορίζουμε συναντάμε ένα μεγαλοπρεπές εγκαταλελειμμένο οίκημα απομεινάρι των δουκάτων και της φεουδαρχίας που φαντάζει σαν αρχαίο σκηνικό στο χώρο.

Αφήνοντας πίσω μας την ερειπωμένη έπαυλη στα δεξιά μας παρατηρούμε την καλλιεργημένη γη με τις φιδίσιες πεζούλες που εκτείνονται βορειοδυτικά μέχρι τη θάλασσα και ένα άλλο ξωκλήσι. Εδώ το μονοπάτι είναι ανοιχτό και καθαρό κατηφορίζει και συναντά τον ασφαλτοστρωμένο κεντρικό δρόμο που συνδέει το λιμάνι και τη χώρα με την Επισκοπή.

Διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο, στρίβουμε αριστερά και σε λίγα μέτρα συναντάμε την πινακίδα του μονοπατιού που κατηφορίζει. Στο διάβα μας ένα άλλο μικρότερο μονοπάτι δεξιά μας οδηγεί στο ξωκλήσι του Αγ. Ανδρέα με θέα τη Φολέγανδρο.

Καθώς επιστρέφουμε στο κεντρικό μονοπάτι, ανεβαίνουμε λίγα μέτρα πατώντας σε λιθόστρωτο και συνεχίζουμε την πορεία μας αντικρίζοντας Ν.Δ. το εντυπωσιακό τραχύ ανάγλυφο και τις αναρίθμητες πεζούλες.

Το μονοπάτι βγάζει σε ομαλό υψίπεδο, όπου συναντάμε τον κεντρικό δρόμο. Μπροστά μας προβάλλει το μεγαλόπρεπο σωζόμενο μνημείο του νησιού. Η Επισκοπή!

Η Επισκοπή βρίσκεται σε περίοπτη θέση. Στο ύψωμα ενός φαραγγιού που κατεβαίνει στη θάλασσα στα νότια ατενίζοντας απέναντι τη Σαντορίνη. Η περιοχή είναι εύφορη σε μεγάλη έκταση και αυτό εξηγεί και το τιμαριωτικό όνομα του μνημείου. Ασφαλώς εδώ σ’ αυτό το ταφικό ηρώο από ντόπιο γαλάζιο μάρμαρο κτισμένο στα πρότυπα μικρού δίστηλου ιωνικού ναού με τα δωρικού ρυθμού κιονόκρανα υπήρξε αρχαίος ναός. Γύρω στα 200 μ.Χ. κτίστηκε ηρώο μεγαλοπρεπές από κάποιο Σικινιώτη. Αργότερα Σικινιώτες μετατρέπουν το ηρώο σε χριστιανικό ναό αφιερωμένο στη Θεοτόκο. Μεγάλο πανηγύρι γινόταν εδώ το Δεκαπενταύγουστο. Η είσοδος δεν επιτρέπεται αφού έχει πρόχειρα υποστυλωθεί και δεν έχει ολοκληρωθεί η συντήρησή του. Έχει και αυτός ο ιερός χώρος την ιστορία του…

Στο μονοπάτι προς την Αγ. Μαρίνα, αριστερά μας, συναντάμε ένα άλλο βυζαντινό εκκλησάκι συλημένο, ντυμένο με τις γκριζωπές πλάκες της γης που το φιλοξενεί εναρμονισμένα με το τοπίο.

Από εδώ μπορούμε ν’ ακολουθήσουμε το μονοπάτι που οδηγεί στην κορυφή σε 35΄.

Ανεβαίνοντας το αρχαίο λιθόστρωτο μονοπάτι που αγκαλιάζει από αριστερά το βράχο και ανεβάζει ομαλά στην κορυφή, αν κοιτάξουμε νότια, διακρίνουμε τους ασβεστοκάμινους στη χαράδρα που καταλήγει στη θάλασσα. Σ΄ αυτήν εδώ την φυσικά οχυρωμένη θέση, την απρόσβλητη από τη Β.Δ. πλευρά, ήκμασε αρχαίος πολιτισμός. Ιστορικές πηγές αναφέρονται σε σωζόμενα ίχνη της αρχαίας Αγοράς, σε ερείπια της αρχαίας πόλης και σε ίχνη αρχαίου ναού αφιερωμένου στον Πύθιο Απόλλωνα. Πάνω στα ερείπια του αρχαίου αυτού ναού ίσως είναι κτισμένο το εκκλησάκι της Αγ. Μαρίνας.

Επιστέφοντας στην Επισκοπή προχωράμε προς το δρόμο και συναντάμε το αρχικό μας μονοπάτι με την ταμπέλα που δείχνει την απόσταση μέχρι τον Αγ. Παντελεήμονα.

Περπατάμε σε πέτρινες πλάκες καθώς κατεβαίνουμε και στο πρώτο χωράφι που συναντάμε βρίσκεται το πηγάδι του Μάναλη. Από το σημείο αυτό ξεκινάει δεξιά μας άλλο μονοπάτι, όχι ευδιάκριτο, που οδηγεί στην παραλία με το εξωκλήσι του Αγ. Ιωάννη του Προδρόμου. Στην πορεία μας δεξιά και αριστερά υπάρχουν πολλά μελίσσια καθώς και το σπιτάκι του μελισσοκόμου. Οι ντόπιοι συνιστούν την προσοχή μας στα μονοπάτια με μελίσσια γιατί οι μέλισσες είναι επιθετικές. Εμείς δεν το αντιληφθήκαμε αυτό, αλλά καλό είναι να το γνωρίζουν οι πεζοπόροι που έχουν τυχόν ευαισθησίες στα τσιμπήματα.

Μετά την πινακίδα, πλησιάζοντας στο σπιτάκι του μελισσοκόμου, στρίβουμε λίγο αριστερά για να βρούμε τα σημάδια και περνάμε απέναντι από ένα αυλάκι για να συνεχίσουμε .Δεν είναι μονάχα τα ευωδιαστά άνθη που σε μεθούν. Είναι και αυτός ο μελωδικός ήχος των μελισσών που σ’ ακολουθεί σε κάθε γωνιά αυτής της φύσης! Δεν είναι τυχαίο το γεγονός που η Σίκινος από την αρχαιότητα φημίζεται για το εξαιρετικό της μέλι και όχι μόνο!

Η ΑΝΘΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ

 
Καθώς ακολουθούμε το μονοπάτι, ένας μικρός μόλος προβάλλει δεξιά μας. Είναι τα Σαντορινέϊκα. Από εδώ οι κάτοικοι του νησιού μετέφεραν ασβέστη και ξυλεία στη Σαντορίνη .Για να κατέβουμε ως εκεί , πρέπει ν’ αφήσουμε το μονοπάτι που ανηφορίζει και να κατηφορίσουμε προς τη θάλασσα. Το μονοπάτι βρίσκεται στο ύψωμα και συνεχίζει χωρίς να γίνεται ορατός ο Αγ. Παντελεήμονας.

Τα Σαντορινέικα

Στην πορεία μας συναντάμε ένα βραχώδες τοπίο με πέτρινα σκαλιά. Αριστερά μας, στην πλαγιά, διακρίνονται ακόμη οι πεζούλες με τις εγκαταλειμμένες καλλιέργειες των ελαιόδεντρων. Σε λίγα λεπτά συναντάμε πάνω στο μονοπάτι το εκκλησάκι του Αγ. Παντελεήμονα σ’ ένα τοπίο αισθαντικό.

Από εδώ άλλο μονοπάτι κατεβάζει στη μικρή παραλία με το διαμπερές σπήλαιο.

Εδώ διαχωρίζονται τα μονοπάτια. Το 1 οδηγεί στο λιμάνι της Αλοπρόνοιας σε 68΄ και το 2 στο χωριό σε 1:40΄ όπως δείχνει η πινακίδα.

Ανεβαίνουμε στρίβοντας αριστερά έχοντας δεξιά μας τη ρεματιά. Σε μισή ώρα περίπου φθάνουμε σ’ ένα ύψωμα με πέτρινα ερειπωμένα κτίσματα. Το ίδιο μονοπάτι με αριθμό 2 με εκκίνηση από το χωριό για τον Αγ. Παντελεήμονα φέρει τον αριθμό 7.

Η ξύλινη πινακίδα μας καθοδηγεί αριστερά, όπου περπατάμε πάνω σε πέτρινες πλάκες με θέα στο βάθος τη χώρα με το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής. Παντού ανθισμένοι ασπάλαθοι διαχέουν στον αέρα το ιδιαίτερα λεπτό και ευαίσθητο άρωμά τους. Το νησί βρίθει μεγάλης ποικιλίας βοτάνων που την Άνοιξη με το άνθος τους ευωδιάζουν το τοπίο και ντύνουν όλες τις πλαγιές και τις χαράδρες των βουνών. Στο βάθος , ανατολικά, βλέπουμε την Ίο.

Το ίδιο μονοπάτι σ’ αυτό το σημείο κατεβάζει από το χωριό στην Αλοπρόνοια.

Καθώς βαδίζουμε, παρατηρούμε δεξιά μας το ξωκλήσι με τους δυο θόλους. Είναι ο Αγ. Δημήτριος που βρίσκεται μέσα σε έναν αμπελώνα καλλιεργημένο σε μεγάλη έκταση και περιφραγμένο. Αυτή η πλευρά του νησιού παρουσιάζει σήμερα τις περισσότερες καλλιέργειες που εκτείνονται μέχρι την Αλοπρόνοια.

Η αμφιθεατρική μορφή του Κάστρου και του χωριού την ώρα που ο ήλιος αγκαλιάζει τον ορίζοντα και οι σκιές δίνουν άλλη όψη και άλλα νοήματα στα όντα.

Και εδώ αχερώνες, αλώνια, χαλάσματα δίπλα σε περιβόλια…

Καθαρισμός Μονοπατιού 1 & 2 (Χωριό – Αγ. Παντελεήμων)

Μονοπάτι 3
Κάστρο-Αγ. Βλάσιος-Ανάβλυση μπουναμά-Πυργάρι-Αλοπρόνοια
3,8 χλμ./50΄

Το μονοπάτι αυτό είναι το πιο πολυσύχναστο αφού συνδέει τη χώρα με το λιμάνι. Ξεκινάει ακριβώς δίπλα από το παλαιό Σχολείο και ήταν όλο στρωμένο με πέτρινες πλάκες μέχρι το λιμάνι. Όμως η απρονοησία και η αδιαφορία αυτών που σχεδίασαν το δρόμο κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα του για να γίνει ο δρόμος.

Περπατάμε ανάμεσα σε ελαιώνες και χωράφια σπαρμένα κριθάρι και τριφύλλι. Οι μεταφορές τους στα χωράφια και οι συγκομιδές στη μεγαλύτερη έκταση του νησιού γίνονται με τα γαϊδούρια και τα μουλάρια ακόμη, γι’ αυτό το νησί έχει τόσα πολλά και ζωντανά μονοπάτια.

Αφήνοντας δεξιά μας το εκκλησάκι συναντάμε την άσφαλτο. Προχωράμε λίγα μέτρα και παρατηρούμε το πλακόστρωτο από το παλαιό μονοπάτι.

Διασχίζουμε την άσφαλτο και στρίβουμε αριστερά όπου η ταμπέλα «Αγ. Αρτέμιος» μας δείχνει το μονοπάτι στην πλαγιά με τη θαμνώδη βλάστηση.

Δίπλα στη δεξαμενή που βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι κατηφορίζουμε και φτάνουμε στο λιμάνι.

Αν θέλουμε να συνεχίσουμε, ακολουθούμε αριστερά μας στην πλαγιά το χωματόδρομο που μας βγάζει στην παραλία Διαλισκάρι.

Από το Διαλισκάρι μπορούμε να ακολουθήσουμε λίγο ψηλότερα από την ακτογραμμή το παλαιό μονοπάτι βόρεια και να φθάσουμε στην παραλία του Αγ. Γεωργίου. Εδώ φθάνει η άσφαλτος και τους καλοκαιρινούς μήνες έχει τακτική συγκοινωνία καθώς και ένα ταβερνάκι. Από εδώ πάλι ακολουθώντας τα’ αχνάρια σβησμένου πλέον μονοπατιού φτάνουμε στην παραλία του Μάλτα.

Καθαρισμός Μονοπατιού 3

Μονοπάτι 4
Κάστρο-Μοναστήρι-Προφ. Ηλίας-Αγ. Τριάδα-παραλία Μάλτα
6,2 χλμ./2 ώρες 20΄

Ανεβαίνοντας στο Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής διερχόμενοι από τα στενά σοκάκια, αφήνουμε αριστερά μας τους Μύλους και το εκκλησάκι της Παναγίας της Παντοχαράς, αφιέρωμα του Οδυσσέα Ελύτη, και ατενίζουμε το πέλαγος.

Εδώ, στο φρούδι, σε υψόμετρο 370 μ. πάνω από τη θάλασσα, στην περίοδο της πειρατικής ληστοκρατίας, οι κάτοικοι του νησιού οργάνωσαν την άμυνά τους.

Αφήνοντας πίσω μας το φρούριο, ακολουθούμε το χωματόδρομο που βγάζει στην άσφαλτο. Αριστερά μας η πινακίδα 4 μας καθοδηγεί.

Ο χωματόδρομος μας βγάζει στρίβοντας δεξιά στο εκπληκτικό ξωκλήσι του Πρ. Ηλία με τον καλαίσθητο περίβολο.

Επιστρέφουμε στο χωματόδρομο και συνεχίζουμε την πορεία μας. Μετά τους αμπελώνες και τα χωράφια που καλλιεργούνται, συναντάμε το μονοπάτι που κατηφορίζει. Το εκκλησάκι της Αγ. Τριάδος βρίσκεται πάνω στο μονοπάτι.

Το τοπίο χαρακτηρίζεται από χαμηλή βλάστηση και πετρώματα. Αν παρατηρήσουμε αριστερά μας στο βάθος, διακρίνουμε παλιές κατοικίες με τις ξερολιθιές στις πλαγιές που φθάνουν μέχρι τη θάλασσα. Πολλά ερειπωμένα κτίσματα συναντάμε στο δρόμο μας για το βόρειο ακρωτήρι, το Μάλτα. Το μονοπάτι είναι πολύ καλά σηματοδοτημένο και στα σημεία που χάνεται υπάρχουν κούκοι.

Στο επίπεδο πεδίο η πινακίδα μας δείχνει δεξιά για την κατάβαση στην παραλία του Μάλτα. Μετά από το σημείο αυτό η σήμανση είναι αραιή, γι’ αυτό πρέπει να ακολουθούμε τους κούκους που είναι τοποθετημένοι σε μικρές αποστάσεις.

Αν θέλουμε να ανέβουμε στην κορυφή, ακολουθούμε τα κόκκινα σημάδια στις πέτρες ευθεία. Στο πρώτο ακρωτήρι αριστερά μας υπήρχε αρχαιότατος οικισμός καθώς έχουν δείξει αρχαιολογικές μελέτες, αλλά και σήμερα συναντάμε απομεινάρια από γκρεμισμένα τείχη που εκτείνονται ως τη θάλασσα, το Βόρειο Κάβο. Εύκολα από εδώ ανεβαίνουμε και στην απέναντι κορυφή του δεύτερου ακρωτηρίου.

Το όνομα Μάλτα διηγείται την ιστορία της φύσης εδώ. Μας μεταφέρει στα χρόνια της πειρατείας των Μαλτέζων, και όχι μόνο, εποχή που τα νησιά των Κυκλάδων δεινοπάθησαν. Η Νιό, η «μικρή Μάλτα των Τούρκων», με το φημισμένο λιμάνι που απέχει τέσσερα μόλις μίλια ήταν το καταφύγιο των κουρσάρων της Μεσογείου.

Μονοπάτι 5
Κάστρο-Δευτέρα Παρουσία-Αγ. Φωτεινή-Πρ. Ηλίας-Αγ. Ιωάννης-Κάστρο
9,3 χλμ./3 ώρες 20΄

Η σηματοδότηση αρχίζει από το νέο Σχολείο δίπλα στο χωματόδρομο που φθάνει μέχρι το εκκλησάκι της Δευτέρας Παρουσίας. Από εκεί ξεκινά λιθόστρωτο μονοπάτι.

Στο τέλος των σκαλοπατιών το μονοπάτι στενεύει και οδηγεί στην πηγή που αναβλύζει και η βλάστηση γύρω θεριεύει την Άνοιξη.

Πλησιάζοντας προς το εκκλησάκι της Αγ. Φωτεινής το τοπίο γίνεται βραχώδες με αραιή βλάστηση. Αντικρίζοντας το εκκλησάκι, σχεδόν ερειπωμένο, θαρρείς πως βρίσκεσαι μπροστά σε αρχαίο ναό. Σίγουρα στα αρχαία χρόνια σ’ αυτό το σημείο δέσποζε ο ναός κάποιου θεού ή κάποιας θεάς!

Εδώ δε χορταίνεις αυτή την αίσθηση του παρελθόντος με την παρουσία του παρόντος που είναι μια ζωντανή άγρια θάλασσα αγκαλιασμένη με ένα εκτυφλωτικό φως . Στο σημείο αυτό, παρά την ύπαρξη της ταμπέλας, το μονοπάτι για την ανάβαση δε διακρίνεται. Εύκολα μας παρασύρουν τα μονοπάτια που διακλαδίζονται αριστερά μας που οδηγούν σε παλαιές κατοικίες και σε εγκαταλειμμένα χωράφια. Πρέπει να συνεχίσουμε ευθεία δεξιότερα της πινακίδας ανεβαίνοντας τη ράχη.

Αριστερά μας μέσα στην απότομη ρεματιά παρατηρούμε τους ασβεστοκάμινους που με τέχνη και μεράκι είχαν φτιάξει οι κάτοικοι. Ένα άλλο θαύμα που δε σ’ αφήνει χωρίς απορίες και στοχασμούς! Συναντάμε σημάδια αραιά και στο ύψος του τελευταίου αριστερά μας ασβεστοκάμινου, το μονοπάτι στρίβει αριστερά και ακολούθως δεξιά στην πλαγιά. Κοιτάζοντας πίσω μας παρατηρούμε τις καλύβες φτιαγμένες από πλάκες.

Από το σημείο αυτό το μονοπάτι είναι πέτρινο και ξεκούραστο. Την Άνοιξη εδώ αναβλύζει νερό και η μικρή σπηλιά που συναντάμε μας προσφέρει τη σκιά και τη δροσιά της. Ένα αμύθητο πανόραμα!

Στο τέλος του μονοπατιού η ταμπέλα δείχνει τη συνέχιση σε χωματόδρομο της διαδρομής μέχρι τον Προφ. Ηλία στρίβοντας αριστερά.

Στο τέλος αυτού του μονοπατιού συναντάμε το δρόμο.

Μπορεί ωστόσο η επιστροφή να γίνει πιο σύντομη στρίβοντας δεξιά καθώς ανεβαίνουμε από την Αγ. Φωτεινή και συναντάμε το χωματόδρομο. Ακλουθούμε το χωματόδρομο μέχρι τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο. Από το σημείο αυτό μπορούμε να επιλέξουμε δύο διαδρομές: Ή να ακολουθήσουμε την ταμπέλα προς Μοναστήρι, όπου περπατάμε όλο χωματόδρομο που μας βγάζει από το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής στο Κάστρο ή να περπατήσουμε λίγα μέτρα στην άσφαλτο και δεξιά μας θα βρούμε το ωραιότατο πλακόστρωτο μονοπάτι (4) που μας βγάζει πάλι στο Κάστρο σε 25΄.

Καθαρίζοντας το Μονοπάτι 5

Μονοπάτι 7
Χωριό-Αγ. Δημήτριος-Αγ. Παντελεήμονας-Κάτεργο-Αλοπρόνοια
8,0χλμ./3 ώρες

Από τον παραδοσιακό οικισμό του χωριού ξεκινάει το μονοπάτι για τον Αγ. Παντελεήμονα και την Αλοπρόνοια ακολουθώντας άλλη διαδρομή. Είναι η διαδρομή που περιγράφω στο μονοπάτι 2 επιστρέφοντας από τον Αγ. Παντελεήμονα. Η διαφορά βρίσκεται στο γεγονός ότι το μονοπάτι αυτό οδηγεί και στην Αλοπρόνοια.

ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ

Εκτός από τα χαρτογραφημένα μονοπάτια στη Σίκινο υπάρχουν και πολλά άλλα που δεν είναι σηματοδοτημένα. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το μονοπάτι που ξεκινά από τον κεντρικό δρόμο πηγαίνοντας προς Επισκοπή. Υπάρχει δυσδιάκριτη μικρή ταμπέλα «η παναγία στο νησί» δεξιά μας και στρίβουμε περνώντας ανάμεσα από αμπελώνες με συκιές και ελαιώνες. Είναι το παλαιό μονοπάτι και διαβαίνουν πολλοί κάτοικοι με τα ζώα τους για να πάνε στα χωράφια τους, γι’ αυτό είναι καλά συντηρημένο.

Το μονοπάτι αυτό οδηγεί χαμηλά στη βόρεια πλευρά που λέγεται νησί από το βράχο ίσως που είναι στη θάλασσα και μοιάζει με νησάκι. Η Φολέγανδρος είναι τόσο κοντά από εδώ που νομίζεις πως φθάνεις εκεί κολυμπώντας. Η διαδρομή είναι πανέμορφη. Οι αναβαθμίδες αναλλοίωτες εκτείνονται έως τη θάλασσα.

Πολλά μονοπάτια, τα περισσότερα κλειστά πλέον, διακλαδίζονται δεξιά και αριστερά του κεντρικού μονοπατιού. Λίγο πριν φθάσουμε στο ξωκλήσι της παναγιάς, το μονοπάτι είναι δύσβατο, αν και φαίνεται ότι ο ιδιοκτήτης της γης με το εκκλησάκι να το φροντίζει.

Πλησιάζοντας το εκκλησάκι άλλο μονοπάτι δεξιά μας κατεβάζει στη ρεματιά με τις καλαμιές, όπου υπάρχει και πηγή, αλλά είναι κλειστό.

Ακριβώς μπροστά από το εκκλησάκι οργιάζουν τα άγριο μαστιχόδεντρα που κρύβουν τα αλώνια , τους αχερώνες, τα κελάρια, τα πατητήρια που δείχνουν την εντατική καλλιέργεια στο παρελθόν ολόκληρης της βόρειας πλευράς του νησιού. Από την αρχαιότητα η Σίκινος φημιζόταν για τα αμπέλια της, αφού η βόρεια πλευρά του πιο ψηλού βουνού της, του Τρούλου ήταν κατάφυτη.. Οι πεζούλες που είναι τόσο καλά διατηρημένες με τη συντήρηση γενιών και γενιών για να συγκρατούν το χώμα στις απότομες πλαγιές επιβεβαιώνουν τη μεγάλη παραγωγή σταριού, κριθαριού και λαδιού που είχε το νησί εφόσον έκανε και εξαγωγή κριθαριού για τη ζυθοποιία. Είναι ακόμη ζωντανή αυτή η γη και προσμένει τα χέρια εκείνα που θα την γονιμοποιήσουν.

Οι εικόνες μαρτυρούν τη δύναμη των εργατικών χεριών των κατοίκων της Σικίνου που συνεχίζουν την αιώνια αόρατη σχέση με το παρελθόν της γης τους.

Η Σίκινος είναι ιδανική και μοναδική για τους φυσιολάτρες και πεζοπόρους γιατί παραμένει αυθεντική!