Πεζοπορώντας στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης

Γράφει ο Γιώργος Αβραμίδης

Ξεκίνησε σαν σκέψη. Ένα επταήμερο ορεινό trekking στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης… Όνειρο και πόθος διακαής για πολλούς ορειβάτες. Ενσαρκωτής του εγχειρήματος ο καθηγητής κ. Νίκος Εμμανουήλ, ένας μύστης της ορειβασίας και θιασώτης της περιοχής.

Το τελικό πρόγραμμα που καταρτίστηκε ήταν σφικτό. Και δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά, μιας και οι μέρες ήταν πολύ λίγες σε σχέση με όλα όσα είχαμε σκοπό να κάνουμε. Δεκαπέντε μέλη του Φ.Ο.Π. έδωσαν το παρόν σ΄αυτήν την ορειβατική πρόκληση.

Τρεις ήταν οι βασικές περιοχές στις οποίες θα κινούμασταν: α) το Δάσος του Φρακτού (ή Ζαγκραντένια), όπου θα διασχίζαμε το Αχλαδόρεμα και το Φαρασινό ρέμα, β) το Δάσος της Ελατιάς (ή Καρά Ντερέ), όπου θα προχωρούσαμε σε διήμερη διάσχιση του Στραβορέματος και της φυσικής του συνέχειας του Αρκουδορέματος και γ) το Δάσος της Χαϊντούς (ή Ερύμανθου), όπου είχαμε προγραμματίσει ανάβαση στην κορυφή Γυφτόκαστρο καθώς και επίσκεψη στον καταρράκτη του Λειβαδίτη-Τραχωνίου. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

Δάσος ερυθρελάτης στην Ελατιά

Ημέρα 1η

Από το Παρανέστι στο Δασικό Εργοτάξιο Φρακτού

Ένα κομβόι τεσσάρων βαρυφορτωμένων αυτοκινήτων (ούτε σε αποστολή στα Ιμαλάια να πηγαίναμε) φτάνει μετά από αρκετές ώρες στο Παρανέστι Δράμας (150 μ. υψόμετρο), αφετηρία του οδοιπορικού μας στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης. Το χωριό, όπως μαρτυρά και το όνομά του, είναι χτισμένο δίπλα στις όχθες του ποταμού Νέστου και απέχει 715 χλμ. από την Αθήνα, 192 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 42 χλμ. από τη Δράμα.

Από εκεί ξεκινά ασφαλτόδρομος που φεύγει βόρεια με κατεύθυνση τα Λουτρά Θερμιών και το Δασικό Εργοτάξιο Φρακτού. Μετά από 10 χλμ. πορείας με αρκετά στροφιλίκια πάνω στα βουνά φτάνουμε στο φράγμα του υδροηλεκτρικού σταθμού Πλατανόβρυσης. Η τεχνητή λίμνη που έχει σχηματιστεί δημιουργεί ένα ειδυλλιακό τοπίο, δίνοντάς μας μια πρώτη γεύση του τι θα επακολουθήσει. Από εκεί ο δρόμος ακολουθεί αντίστροφα τη ροή του Διαβολορέματος (φυσική συνέχεια του Φαρασινού ρέματος) που τροφοδοτεί τη λίμνη. Σύντομη στάση σε ένα πέτρινο γεφύρι του Διαβολορέματος.

Εν συνεχεία φτάνουμε στα Θερμιά (600 μ. υψόμετρο), μια ιδιότυπη τσίγκινη παραγκούπολη με ιαματικές πηγές. Εδώ τελειώνει η άσφαλτος και αρχίζει βατός χωματόδρομος. 6 χλμ. μετά τα Θερμιά φτάνουμε σε χαρακτηριστική διασταύρωση (Θέση “Ζήτα”), που χρωστάει το όνομά της στο σχήμα που έχει. Αριστερά πηγαίνει για Ελατιά και δεξιά για το Φρακτό.

Το τοπίο αρχίζει να αλλάζει δραματικά. Τα δρυοδάση παραχωρούν σταδιακά τη θέση τους σε δάση μαύρης πεύκης, που συνεχίζουν σχεδόν μέχρι τη θέση “Αυχένας” του Δάσους του Φρακτού. Εδώ υπάρχει μπάρα της Δασικής Υπηρεσίας και δασικό φυλάκιο. Μετά από 2 χλμ. περίπου ο δρόμος καταλήγει στο Δασικό Εργοτάξιο Φρακτού (1300 μ. υψόμετρο). Διανυκτέρευση σε χώρο διαμορφωμένο για κατασκήνωση, καθώς και στα σπιτάκια του εργοταξίου.

 

Ημέρα 2η

Αναζητώντας ανάσες δροσιάς στους καταρράκτες του Αχλαδορέματος

Πρωί πρωί επιβίβαση στα αυτοκίνητα. Πρώτος σταθμός ο Βραχόκηπος ή το “μπαλκόνι” του Φρακτού. Περνάμε το Τζάκι ρέμα, σύντομη στάση στη θέση “Πικ-Νικ” (αφετηρία της διάσχισης του Φαρασινού ρέματος) και προώθηση στην είσοδο του μονοπατιού για τον Βραχόκηπο. Μετά από σύντομη πορεία σε ευδιάκριτο μονοπάτι με κόκκινα σημάδια στα δέντρα φτάνουμε σε “μπαλκόνι” με απεριόριστη πανοραμική θέα του Παρθένου Δάσους. Τα μάτια δε χορταίνουν να θαυμάζουν την τελειότητα των δημιουργημάτων της φύσης σ΄αυτήν τη γωνιά της πατρίδας μας.

Στη συνέχεια προώθηση στην είσοδο του Αχλαδορέματος με τους πέντε καταρράκτες (εκ των οποίων οι τρεις είναι προσβάσιμοι, αρκετά κοντά στο άβατο του παρθένου δάσους). Ακολουθούμε το καλοσηματοδοτημένο μονοπάτι μέσα στο πυκνό και βαθύσκιωτο δάσος. Μετά από 300 μ. συναντάμε τον πρώτο καταρράκτη ύψους 7 μ. Συνεχίζουμε για να συναντήσουμε διασταύρωση μονοπατιών. Δεξιά στρίβει για τα ερείπια του Αχλαδοχωρίου (σε όλες τις διασταυρώσεις υπάρχουν πινακίδες), αλλά εμείς συνεχίζουμε ίσια επάνω για τον δεύτερο καταρράκτη ύψους 18 μ. Για τον τρίτο και πιο εντυπωσιακό καταρράκτη ύψους 70 μ. χρειάζεται λίγο μεγαλύτερη προσπάθεια, αφού το μονοπάτι είναι ανηφορικό και επίπονο, ενώ θέλει προσοχή στις επικλινείς και γλιστερές σάρες που υπάρχουν στο τελευταίο κομμάτι της προσέγγισης στον κατταράκτη, τον οποίο μπορούμε με ασφάλεια να θαυμάσουμε από απόσταση.

Οι πιο τολμηροί θα δοκιμάσουν την ψυχρολουσία των παγωμένων νερών των δύο πρώτων καταρρακτών, ενώ οι υπόλοιποι θα περιοριστούν σε ρόλο θεατή των “κατορθωμάτων” τους! Επιστροφή από τα ίδια στα τζιπ και από εκεί στο Δασικό Εργοτάξιο.

Να σημειωθεί ότι υπάρχουν άλλοι δυο περιοδικοί καταρράκτες ύψους 40 μ. και 80 μ., των οποίων η προσέγγιση δεν είναι εφικτή για τους “κοινούς θνητούς”, μιας και βρίσκονται στον πυρήνα του παρθένου δάσους.

 

Ημέρα 3η

Διασχίζοντας το Φαρασινό ρέμα

Αποχαιρετούμε το φιλόξενο Δασικό Εργοτάξιο και προωθούμαστε στο σημείο απ΄ όπου θα ξεκινήσουμε τη διάσχιση του Φαρασινού ρέματος.

“Το ρέμα αυτό, γνωστό στον άνω ρου του ως Αχλαδόρεμα, μαζεύει τα νερά πολλών επιμέρους ρυακιών από τις νοτιοανατολικές υπώρειες της υψηλότερης κορυφής της Ελληνικής Ροδόπης, συνεχίζει τη διαδρομή του με νοτιοδυτική κατεύθυνση και πέφτει στο Διαβολόρεμα, το οποίο αποτελεί παραπόταμο του Νέστου.

Η πορεία άρχισε από τη θέση “Πικ-Νικ”, ένα σημείο του χωματόδρομου που συνδέει τα δασικά καλύβια του Φρακτού προς το μονοπάτι που οδηγεί στους περίφημους καταρράκτες της περιοχής. Αν και η διαδρομή, σηματοδοτημένη πλέον, τίποτε δε θυμίζει τη δυσκολία προσπέλασης λόγω της πυκνής βλάστησης που δεκαετίες πριν υπήρχε, σύντομα βρεθήκαμε να περιβαλλόμαστε από τα θαυμάσια χρώματα των φύλλων της οξυάς, των διαφόρων ειδών σφενδάμου, της κρανιάς, της σημύδας, της λεύκας, του φράξινου, του σκλήθρου, της σορβιάς. Ανάμεσά τους πρόβαλαν μαυρόπευκα, ορεινές πεύκες και ερυθρελάτες.

Το μονοπάτι, στρωμένο με πεσμένα φύλλα, δύσκολα ξεχώριζε σε μερικά σημεία από τις φορτωμένες με φύλλα πλαγιές πάνω και κάτω από αυτό. Το ρέμα πάντα δεξιά μας, πότε κοντά πότε απομακρυσμένο, επέτρεπε να αποτυπώσουμε μέσα από τα δέντρα και τις φυλλωσιές πανέμορφες εικόνες των μικρών λιμνών και καταρρακτών που δημιουργούσε. Στις βράχινες συχνά γρανιτένιες όχθες του, η βλάστηση ποικίλει και ανάμεσά της συχνή η παρουσία του Haberlea rhodopensis, σπάνιου φυτού της προπαγετώνιας περιόδου.

Το μονοπάτι συνεχίζει για τρεις ώρες περίπου μέχρις ότου συναντούμε το περίφημο μονότοξο πέτρινο γεφύρι του Φαρασινού. Λίγο μετά το γεφύρι, βλέπουμε να ξεπροβάλει μέσα από την πυκνή βλάστηση, το Αετόρεμα, που βιαστικά συμβάλει με το Φαρασινό ρέμα.

Η γαλήνη και η ομορφιά που αναδύονται στην απομονωμένη, ολόδροση αυτή περιοχή και το σκηνικό που η φύση έχει δημιουργήσει στεφανώνοντας το γεφύρι με αναρριχώμενα φυτά και σκιάζοντας αυτό και το ποτάμι με πανύψηλες οξυές κοντά στη συμβολή με το βιαστικό Αετόρεμα, δεν μας αφήνουν εύκολα να συνεχίσουμε παρά μόνο αφού, αν και καλοκαίρι, νιώσουμε δυνατό το κρύο και την υγρασία.

Η πορεία μας συνεχίζει σε ευκρινές μονοπάτι, βρίσκουμε πιο κάτω πεζούλες και άλλα κτίσματα του ερειπωμένου χωριού Φαρασινό. Από εδώ ξεκινάει χωματόδρομος, ο οποίος μετά από 2 ώρες μας βγάζει στην άσφαλτο που συνδέει το Παρανέστι με τα Θερμιά και το Φρακτό”.

Νίκος Εμμανουήλ, “Το Φαρασινό ρέμα της Ροδόπης” (Πηγή: http://www.pemptousia.gr)

Έχοντας διανύσει 20 χλμ. πορείας σε περίπου 8 ώρες φτάσαμε αποκαμωμένοι στον ασφαλτόδρομο. Εκεί μας περίμενε ο Ορέστης Μπόσκος από το Παρανέστι, πολύτιμος αρωγός στο όλο εγχείρημα, για να μεταφέρει τους οδηγούς στα οχήματα που είχαμε αφήσει στη θέση “Πικ-Νικ”. Επιβίβαση όλων στα αυτοκίνητα και πορεία για το Δάσος της Ελατιάς.

Προορισμός μας η θέση “Στραβόρεμα” (1300 μ. υψόμετρο). Πολλά χιλιόμετρα επίπονης οδήγησης σε νεροφαγωμένους δασικούς δρόμους και άφιξη στην περιοχή της κατασκήνωσης αργά τη νύχτα.

 

Ημέρα 4η

Η διάσχιση του Στραβορέματος

Άσκηση χειμερινής διαβίωσης. Κάπως έτσι θα χαρακτήριζα τη διανυκτέρευση στην Ελατιά. Η υγρασία χτύπησε κόκκινο και η θερμοκρασία τις πρώτες πρωινές ώρες άγγιξε τους 5 βαθμούς Κελσίου, φτάνοντας τον καλοκαιρινό μας εξοπλισμό στα όριά του. Και όλα αυτά μέσα καλοκαιριού!!! Όταν όμως οι πρώτες ακτίνες του ήλιου φώτισαν το μαγικό αυτό μέρος, όλοι μας μείναμε εκστασιασμένοι. Το τοπίο γύρω μας πραγματικά κεντροευρωπαϊκό. Ένα καταπράσινο λιβάδι τριγυρισμένο από πυκνά δάση ερυθρελάτης και δασικής πεύκης και ένα μικρό ρέμα να το διασχίζει με συνεχείς μαιανδρισμούς. Το πρόγραμμα περιελάμβανε μια διήμερη διάσχιση του Στραβορέματος και του Αρκουδορέματος.

“Το Στραβόρεμα πηγάζει πολύ κοντά στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα και έπειτα από πορεία μερικών χιλιομέτρων συμβάλλει με το Μέγα Ρέμα, που και αυτό έρχεται από τα σύνορα, σχηματίζοντας έτσι το Αρκουδόρεμα, το οποίο ενισχυμένο και με άλλα ρέματα (Ισκιόρεμα, Θερμόρεμα κ.α.) καταλήγει στην τεχνητή λίμνη της Πλατανόβρυσης.

Αρχίσαμε αργά το πρωί την πορεία μας από την περιοχή της κατασκήνωσης ακολουθώντας τον κατηφορικό δασικό δρόμο. Μετά από πορεία 3 ωρών φτάνουμε σε χώρο ανάπαυσης με κιόσκι. Από εκεί αντικρύζουμε βαθιά στη δασωμένη κοιλάδα, τον λοφίσκο με το χαρακτηριστικό όνομα Φρούριο (Καλέ). Εκεί κοντά συμβάλει το Στραβόρεμα με το Μέγα Ρέμα.΄Έπειτα από 2 ακόμη ώρες φτάσαμε στο Καλέ, όπου τερματίζει και ο δασικός δρόμος στον οποίο μέχρι τότε κινούμαστε”.

 Νίκος Εμμανουήλ, “Με τον ρουν των ορεινών ρεμάτων (μέρος Β’)” (Πηγή: http://www.pemptousia.gr)

 Η αρχή του μονοπατιού είναι σημαδεμένη με κόκκινα σημάδια. Περνάμε ένα πέτρινο γεφύρι και λίγο πιο κάτω συναντάμε τα ερείπια του χωριού Στροφές. Όμως η ώρα έχει περάσει και πρέπει σύντομα να βρούμε χώρο κατάλληλο για κατασκήνωση. Και ως εκ θαύματος μπροστά μας ξεπροβάλει ένα απίθανο λιβάδι στο πλάι του ποταμού. Χωρίς δεύτερη σκέψη στήσαμε τις σκηνές μας, χαρήκαμε μια αναζωογονητική βουτιά στα νερά του ρέματος, ανάψαμε τη φωτιά μας και χαζέψαμε το ολόγιομο φεγγάρι μέχρι αργά το βράδυ.

 

Ημέρα 5η

Η διάσχιση του Αρκουδορέματος

Πρωινό εγερτήριο και συνέχεια της διάσχισης. Έχουμε πλέον μπει στα χωρικά ύδατα του Αρκουδορέματος. Περνάμε άλλα δυο πέτρινα γεφύρια και καταλήγουμε στις όχθες της τεχνητής λίμνης Πλατανόβρυσης. Εκεί μας περίμενε ο Ορέστης με κανό προκειμένου να περάσουμε απέναντι (θέση Ζαρκαδιά) στον γνωστό ασφαλτόδρομο που έρχεται από το Παρανέστι. Κάποιοι προτίμησαν να φτάσουν στη Ζαρκαδιά διασχίζοντας ένα παραλίμνιο μονοπάτι. Μπάνιο στη λίμνη μέχρι οι οδηγοί να επιστρέψουν από την Ελατιά, όπου είχαμε αφήσει τα οχήματα.

Στη συνέχεια μετάβαση στο Παρανέστι. Πρώτη επαφή με τον “πολιτισμό” μετά από 4 μέρες. Ανεφοδιασμός και αναχώρηση για τον Λειβαδίτη Ξάνθης (1250 μ. υψόμετρο). Η διανυκτέρευση πραγματοποιήθηκε κάτω από ένα υπόστεγο του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού, ενώ μερικοί διάλεξαν να κοιμηθούν στο Δασικό Χωριό Ερύμανθου.

 

Ημέρα 6η

Ανάβαση στο Γυφτόκαστρο

Μετάβαση στο Δασικό Χωριό Ερύμανθου (1300 μ. υψόμετρο), όπου παραλάβαμε τα παιδιά που είχαν κοιμηθεί εκεί και προώθηση με τα τζιπ στην καρδιά του δάσους της Χαϊντούς, σε υψόμετρο 1450 μ. Από εκεί ξεκίνησε η ανάβαση στην κορυφή Γυφτόκαστρο (1828 μ.) Αξέχαστη θα μείνει η εμπειρία του να περπατάς πάνω στη συνοριογραμμή Ελλάδας-Βουλγαρίας, καθώς και η θέαση των απέραντων δασωμένων ορεινών όγκων της περιοχής.

Κατόπιν επιστροφή από τα ίδια και μετάβαση σε έναν διαμορφωμένο χώρο αναψυχής στο δάσος της Τσίχλας, όπου έγινε και η τελευταία διανυκτέρευσή μας στο ορεινό σύμπλεγμα της Κεντρικής Ροδόπης.

 

Ημέρα 7η

Στον καταρράκτη του Λειβαδίτη-Τραχωνίου

Για το τέλος, ως κερασάκι στην τούρτα, αφήσαμε μια “τουριστική” επίσκεψη στον περίφημο καταρράκτη του Τραχωνίου ή Λειβαδίτη. Ο περιβόητος αυτός καταρράκτης έχει ύψος 40 μ. και είναι ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων σε ότι αφορά την ποσότητα και τον όγκο νερού.

Η προσέγγιση στη βάση του καταρράκτη προϋποθέτει την κατάβαση μιας πλαγιάς πνιγμένης στις οξυές, τους σφενδάμους, τις φλαμουριές και τις σημύδες. Το μονοπάτι έχει μήκος 1,8 χλμ. και σε κάποιο σημείο διασταυρώνεται με το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε6 που έρχεται από το Λειβαδίτη. Μετά από 45 λεπτά κατηφορικής πορείας έχουμε πλησιάσει στον προορισμό μας. Αυτό μαρτυρά η παρουσία των τρεχούμενων νερών, των μικρών λιμνών καθώς και η βουή του αεικίνητου νερού.

Από ένα μικρό φυσικό μπαλκόνι μπορούμε ανεμπόδιστα να απολαύσουμε το μοναδικό υπερθέαμα. Σαν εικόνες περνάνε από το μυαλό μου όλοι οι θρύλοι και οι μύθοι που ακολουθούν την περιοχή. Εδώ ζούσαν οι Ναϊάδες των αρχαίων μύθων και οι νεράιδες των λαϊκών παραμυθιών. Εδώ χόρευαν στους διονυσιακούς ρυθμούς οι Σάτυροι. Μέσα στα αρχέγονα αυτά δάση αντιλαλούσαν τα τραγούδια του Ορφέα, ο οποίος μάγευε με την κιθάρα του θεούς και ανθρώπους.

Η επιστροφή γίνεται από το ίδιο μονοπάτι. Θα χρειαστεί 1 ώρα περίπου για να ανέβουμε τα 300 μ. υψομετρικής διαφοράς και να φτάσουμε στο χώρο που έχουμε σταθμεύσει τα τζιπ.

Κάπου εδώ τέλειωσε η περιπέτειά μας στα βουνά της Κεντρικής Ροδόπης. Όλα τα ωραία τελειώνουν γρήγορα. Πλημμυρισμένοι από μοναδικά συναισθήματα δώσαμε μια υπόσχεση στον εαυτό μας αποχαιρετώντας αυτόν τον ευλογημένο τόπο: “Με την πρώτη ευκαιρία θα είμαστε και πάλι εδώ!!!”.